Krowy źle znoszą letnie upały
Bydło mleczne całkiem dobrze reaguje na niskie temperatury, ale upały są dla niego bardzo uciążliwe, chociażby ze względu na promieniowanie słoneczne i mały ruch powietrza.
Skutkiem przedłużających się wysokich temperatur może być występowanie u krów stresu cieplnego, który ma niebagatelny wpływ na wyniki finansowe gospodarstwa. Istotnie wpływa on również na ogólny stan zdrowia zwierząt, spadek dziennej produkcji mleka i wskaźniki reprodukcji.
Ponadto rzutuje na jakość mleka, a nawet zmniejszenie wydajności szczytowej, które wpływa na całą laktację. W związku z powyższym należy czynić wszelkie możliwe starania, aby go zminimalizować, nie narażając się na dodatkowe koszty.
Kilka faktów …
Podobnie jak większość ssaków, krowa mleczna musi utrzymać temperaturę ciała między 38,6ºC a 39,3ºC. Krowy przyjmują ciepło ze środowiska i wytwarzają ciepło metaboliczne z jedzenia oraz trawienia paszy. Problemy zaczynają się pojawiać, jeśli temperatura i wilgotność wzrastają, a zwierzęta nie mają możliwości zrównoważenia swoich zysków metabolicznych i środowiskowych. Temperatura ciała zwierzęcia zmienia się nieznacznie w ciągu dnia, osiągając szczyt wczesnym wieczorem, a niski wczesnym rankiem. Ciepło metaboliczne jest produkowane przez całą dobę, jednak w ciągu dnia nie jest łatwo rozpraszane. Jeżeli dobowy cykl akumulacji ciepła w ciągu dnia i jego utraty w nocy ulega zakłóceniu (wysokie temperatury nocne), możemy się spodziewać zauważalnej, negatywnej reakcji krowy.
Krowa musi sobie zapewnić warunki do optymalnego dla niej komfortu termicznego. Oznacza to równoważenie metabolicznego i pochłanianego ciepła środowiskowego przy użyciu szeregu strategii np. zwiększona szybkość oddychania i pocenie się. Ważnym jest, aby hodowcy bydła mlecznego znali oznaki nadmiernego obciążenia cieplnego i starali się wdrażać praktyczne strategie, aby pomóc krowom w radzeniu sobie z tym problemem.
Fizjologiczne reakcje na nadmierne obciążenie cieplne
Oprócz zauważalnych zmian w zachowaniu, istnieje również szereg niewidocznych zmian fizjologicznych, które występują u krów, typu:
- zmniejszone o 10-20% pobranie paszy przy temperaturze powietrza przekraczającej 26°C,
- wzrost temperatury ciała,
- zmiana stężenia hormonów krwi,
- zmiana rozkładu przepływu krwi. Zmniejsza się przepływ krwi do jelit, macicy i innych narządów wewnętrznych, zwiększa się przepływ krwi do skóry.
Cień i chłodzenie
Rosnąca temperatura powietrza i wilgotność zmniejszają zdolność krowy do ochłodzenia się. Cień i chłodne miejsca są najważniejszą kwestią redukcji stresu cieplnego. Wymiana ciepła między krową, a środowiskiem odbywa się w drodze procesów promieniowania, przewodzenia, konwekcji i parowania. Kierunek wymiany ciepła zależy od różnicy temperatur między krową, a otaczającym środowiskiem. Gdy temperatura powietrza jest wyższa niż temperatura krowy, ciepło wpływa do krowy – jest wchłaniane. Gdy temperatura powietrza jest niższa niż temperatura krowy, ciepło płynie z krowy – krowa oddaje ciepło i ostygnie. Im większa różnica temperatur, tym szybszy przepływ ciepła.
Obserwujmy zwierzęta
Zachowania krów wskazujące na problem z przegrzaniem:
- szukanie obszarów o zwiększonym ruchu powietrza,
- poszukiwanie wody i cienia,
- zmiana orientacji na słońce,
- nadmierne ślinienie,
- dyszenie lub pocenie się,
- zatrzymanie lub zmniejszenie spożycia paszy, co zmniejsza produkcję ciepła z żwacza
Świadomość sygnałów jakie przekazują nam zwierzęta, szukanie i odgadywanie znaczenia subtelnych zmian w ich zachowaniu, daje możliwość działania w kierunku zapobiegania nadmiernemu obciążeniu cieplnemu i łagodzeniu jego skutków, takich jak dostęp do chłodzenia i wody oraz wykorzystanie wentylacji.
Wpływ stresu cieplnego na produktywność
Stres cieplny może się nasilać, gdy infrastruktura obory nie zapewnia chłodniejszych warunków dla całego stada. Zmniejszenie produkcji mleka jest wymierną i odczuwalną stratą, ale niektóre efekty stresu termicznego są mniej oczywiste, lecz równie kosztowne.
Są nimi:
- zmniejszenie płodności,
- niskie parametry mleka,
- utrata masy ciała,
- podatność na infekcje
Wzrost temperatury otoczenia wpływa na apetyt krowy. Doświadczając stresu cieplnego zmniejszają one spożycie suchej masy o 10-20% krótko – lub długoterminowo w zależności od długości i czasu jego trwania. Wysiłek organizmu związany ze schłodzeniem ciała może spowodować zwiększenie w dawce pokarmowej o 20-30% energii potrzebnej do bilansu energetyczno-białkowego.
Wpływ stresu cieplnego na produktywność
- Wentylatory
- Zraszacze
- Poidła
- Pasza – warto skarmiać większą część paszy w godzinach wieczornych, krowy będą jeść więcej, gdy ochładza się w nocy (temperatura w oborze < 200 C).
- Białko – Ze względu na wyzwania żywieniowe związane ze stresem cieplnym, krowy potrzebują dodatkowego białka w diecie.
- Skrobia jako źródło glukozy – krowy zestresowane termicznie mają większe zapotrzebowanie na glukozę.
- Dodatki paszowe – na przykład modyfikatory przeżuwania, metabolity drożdży i drożdże, betaina, niacyna.
- Włókno – wysokiej jakości włókno utrzymuje stabilność żwacza i zwiększa koncentrację składników pokarmowych bez nadmiernego ciepła metabolicznego.
- Tłuszcz – w wysokich temperaturach krowy o wyższej produkcji mogą dobrze reagować na stosowanie dodatkowych tłuszczów.
- Bufory
Czy bufory są niezbędne? Krowy codziennie produkują ponad 2,5 kilograma śliny bogatej w wodorowęglan. Działa on jako skuteczny bufor przed zmianą kwasowości żołądka i utrzymuje pH żwacza na optymalnym poziomie. Gorące warunki sprawiają, że krowy ślinią się z jamy gębowej, zamiast pozwolić ślinie płynąć do żwacza. Dlatego suplementacja dietetyczna z buforem jest dobrym zabezpieczeniem w gorącym sezonie.
Autor: Zbigniew Wróblewski,
Specjalista ds. doradztwa żywieniowego PFHBiPM
