Narzędzia PFHBiPM wspierające zarządzanie rozrodem
W Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka realizuję zadania z zakresu doradztwa ogólnego. Pracując w terenie, zapewniam hodowcom, z którymi współpracuję kompleksową i specjalistyczną opiekę zootechniczną.
W oparciu o znajomość ich potrzeb oraz celów, do których dążą – pomagam, wykorzystując oferowane przez PFHBiPM rozwiązania wspierające ekonomiczny i efektywny chów i hodowlę krów mlecznych. Gdy pierwszy raz kontaktuję się z nowym hodowcą, kieruję do niego proste pytanie: Jakie Pan/Pani widzi przeszkody w prowadzeniu swojego stada? Najczęstszą odpowiedzią jest: Mam trudności z rozrodem moich krów.
Problem istnieje w wielu gospodarstwach, co więcej obok mastitis stanowi poważny czynnik znacząco obniżający efektywność i opłacalność produkcji mleka.
Co jest przyczyną zaburzeń w rozrodzie bydła?
Nie jest łatwo prosto odpowiedzieć na to pytanie. Obniżenie wskaźników rozrodu ma najczęściej podłoże wieloprzyczynowe. I to właśnie nałożenie się na siebie kilku czynników jest przyczyną trudności w zacieleniu krów. Z doświadczenia wiem, że w dużej mierze przyczyną problemów w stadzie jest niewłaściwe zarządzanie. W obecnej dobie, archaizmem wydaje się podejmowanie właściwych decyzji w oparciu o własne przeczucia. Bez wystarczającej wiedzy analitycznej trudno hodowcom o obiektywizm.
Skąd jednak brać potrzebną do analiz informację, gdzie potwierdzić, czy dobrze zarządzamy stadem, a rozród krów jest optymalny?
Odpowiedź znajdziemy w usługach oferowanych przez PFHBiPM, a konkrety w raportach wynikowych, które są wynikiem prowadzonej w stadzie oceny wartości użytkowej. W ofercie dostępnych jest 10 raportów tematycznych, które korzystający z usługi hodowca otrzymuje niezwłocznie po przeprowadzeniu i analizie danych z próbnego doju. Jednym z nich, traktującym konkretnie o sprawach rozrodu w stadzie bydła mlecznego jest tzw. RW-3, należy do grupy raportów dodatkowych, zamawianych opcjonalnie i płatnych. Można w nim śledzić na bieżąco i analizować newralgiczne miejsca i okresy, w których mogą być popełniane potencjalne błędy w zarządzaniu rozrodem. Kolejne, istotne dla oceny problematyki reprodukcji w stadzie, są raporty RW-1 STADO i RW-2 PRÓBA (dostępne bezpłatnie w ramach oceny) oraz RW-11 ŻYWIENIE (bezpłatny w opcji korzystania z programu SOL).
RW-3 „Stan rozrodu w stadzie – analiza cech płodności stada”
Pamiętajmy, że raport sam w sobie nie jest lekarstwem na problemy z rozrodem. Jest to jednak doskonałe narzędzie wskazujące, gdzie należy szukać możliwych przyczyn problemu, a później czy działania, które podjęliśmy były właściwe, i w jakim stopniu nastąpiła poprawa sytuacji. RW-3 to dokument jednostronicowy, zawiera pięć uporządkowanych obszarów monitorujących kwestie odpowiadające za rozród. Zebrane w nich syntetyczne informacje to efekt kooperacji hodowcy z PFHBiPM. Na próbnym doju, poza pomiarem wydajności krów i pobraniem prób mleka, przeprowadzany jest z hodowcą szczegółowy wywiad o sytuacji w stadzie i zdarzeniach, które miały miejsce od poprzedniej próby. Zebrane dane podlegają przetworzeniu i analizie w systemie teleinformatycznym SYMLEK.
W opisywanym bloku znajdują się również informacje szeregujące zwierzęta i stado według rodzaju porodu:
- poród samodzielny, krowa/jałówka wycieliła się samodzielnie, bez pomocy człowieka;
- poród łatwy, wycielenie z niewielką pomocą człowieka, bez komplikacji;
- poród trudny, wycielenie niemożliwe bez pomocy, użycie znacznie większej siły niż przy poprzednim rodzaju wycielenia;
- poród ciężki z zabiegiem chirurgicznym, uszkodzeniem krowy lub cielęcia, embriotomią;
- poronienia, gdzie rozpatrywane są dwa ich rodzaje:
- przypadku, gdy poronienie nastąpiło powyżej 140 dni od daty ostatniego unasienienia lub 210 dni od poprzedniego wycielenia uznaje się, że poronienie rozpoczyna nową laktację;
- o w pozostałych przypadkach uznaje się, że kontynuowana jest ta sama laktacja (poronienie nie rozpoczynające laktacji). Jeżeli liczba obrazująca problem wydaje się bardzo niepokojąca (więcej niż 10%) zainteresujmy się statusem zdrowotnym stada, szczególnie występowaniem chorób wirusowych. Natomiast w przypadku obór wolnostanowiskowych upewnijmy się, że obsada w budynku nie jest zbyt wysoka, a zwierzęta nadmiernie nie rywalizują ze sobą;
- cesarskie cięcie, gdzie poród nastąpił przez cesarskie cięcie.
Analiza przebiegu porodu (informacja zgłaszana zootechnikom podczas próbnego udoju) informuje nas o potencjale odnośnie do łatwości/trudności porodu, czyli kwestii wpływającej na produkcję mleka oraz o fakcie, czy podczas inseminacji stosujemy odpowiednio dobrane buhaje pod kątem tego parametru. Natomiast w kolejnych kolumnach omawianego bloku tj. – stan urodzonych cieląt zawarta jest informacja o liczbie urodzonych cieląt z podziałem na płeć i wyliczeniem liczby cieląt martwo urodzonych oraz potworkowatych.
Powyższe opracowanie stanowi jedynie krótkie streszczenie bogatych możliwości analitycznych jakie daje blok WYCIELENIA I PORODY.
Ekspert: Robert Borowski
Doradca Ogólny PFHBiPM
